For you the pride from my heart is banished | |||
| Iona als bron van liederen | |||
| Traditional Schotland | |||
| Tune: THE ISLE OF MULL | |||
Tekst
Ontstaan
Deze versie van Psalm 131 is ontstaan in Schotland. John L. Bell is musicus en predikant in de Church of Scotland en werkzaam op Iona en in Glasgow (zie het overzichtsartikel ‘Iona als bron van liederen’). Hij heeft zich ervoor beijverd om de psalmen een vorm te geven waarin tekst en toon met elkaar corresponderen. Bij deze psalm moest de vrede van een in slaap vallend kind ook hoorbaar zijn in de melodie. Daarvoor koos hij een vrij recente melodie vol heimwee naar het eiland Mull.
Voor de tweede bundel met Nederlandstalige Iona-liederen (Opstaan! Meer liederen uit Iona, Glasgow & de rest van de wereld, Kampen 2008) vertaalde Roel Bosch deze psalm. Evenals John Bell in het Engelse origineel baseerde ook hij zich op de bijbeltekst zelf.
Engelse tekst en vertaling
Psalm 131 is niet erg bekend. Het is een lied van rust. De dichter is alle trots of hoogmoed te boven, hij ziet zich als een ‘gespeend’ kind bij zijn moeder. Dat oude woord ‘spenen’ is nu lastig te vertalen. In het Engels wordt het nog gebruikt: a weaned child. De Nieuwe Bijbelvertaling heeft het al losgelaten. Het Fries kent de uitdrukking nog: as in ôfwend bern, als een kind dat moet ‘afwennen’ van de borst. De Nederlandse vertaling, Liedboek 131a, wil nog iets van dat ontwennen laten horen, namelijk de boosheid van het kind dat zo graag nog zou drinken: 'weg alle woede'.
De Bijbeltekst luidt:
1 Heer, niet trots is mijn hart,
niet hoogmoedig mijn blik,
ik zoek niet wat te groot is
voor mij en te hoog gegrepen.
2 Nee, ik ben stil geworden,
ik heb mijn ziel tot rust gebracht.
Als een kind op de arm van zijn moeder,
als een kind is mijn ziel in mij.
3 Israël, hoop op de HEER,
van nu aan tot in eeuwigheid.
Het lied uit Iona volgt het eerste Bijbelvers op de voet, in alles wat de dichter heeft losgelaten; wat er dan overblijft, voegt de slotregel van strofe 1 toe: aandacht en eenvoud. Het tweede Bijbelvers is herkenbaar in liedstrofe 2a; 2b vertolkt het derde bijbelvers met enige vrijheid.
De focus op de ik-figuur die rust vindt bij de Eeuwige, wordt aan het eind verbreed naar het volk. In de bijbeltekst: ‘Israël, hoop op de Heer, / van nu aan tot in eeuwigheid’ (131,3), in het Engels: ‘May all who hear join such celebrating; / wait for the Lord. God is worth our waiting’. (‘Mogen allen die dit horen meevieren; wacht op God, die het wachten waard is.’) In het Nederlands worden ‘wie op God hopen’, opgeroepen te horen en te zien hoe Gods toekomst opengaat. Zo horen we in beide talen een nadere invulling van het hopen / wachten op God.
Poëtisch eindigt in de Engelse tekst elke regel met een werkwoord, actief of als deelwoord (bijvoorbeeld in strofe 1.1-2: ‘banished – vanished’ en ‘celebrating – waiting’ aan het eind). In het Nederlands is dit patroon niet gevolgd (past niet op het aantal lettergrepen) en zijn deelwoorden vermeden. Het gepaard rijm is wel gehandhaafd.
Melodie
De melodie vergezelde eerder een volkslied, ‘The Isle of Mull’, gemaakt als loflied op het eiland Mull (vandaar de naam van deze wijs). Mull is een groot eiland van de Binnen Hebriden, waar Iona dichtbij ligt.
De titel van het volkslied is in het Schots-Gaelic: An T-Eilean Muileach.
Het is een karakteristieke melodie, met enkele sprongen die geoefend moeten worden, als je niet aan de Schots/Keltische muziektaal gewend bent. Zoals de dalende sext aan het eind van regel 3, die de verstilling van regel 4 inluidt. Typisch Keltisch is het ontbreken van de derde toon van de ladder: vanuit de grondtoon es’ gaat het van f’ naar as’ (of andersom), maar de terts (g’) wordt steeds vermeden). De 6/4-maatsoort maakt het bijna tot een wiegelied. Ook het ritme is kenmerkend: aan het eind van elke regel (ver-geten, ver-dwenen, ter-zijde, ver-mijden) wordt die lettergreep ‘ver-’ door de voorafgaande puntering over de maat-tik heengetild. Te zingen in een rustig tempo De tweede Ionabundel Opstaan! geeft als aanwijzing ‘teder’.
Auteur: Gert Landman
Links
Klik hier voor een uitvoering van ‘The Isle of Mull’, gezongen door Alasdair Whyte en begeleid door Monach Isle ceilidh band. Zij voeren het lied uit in een laag tempo met een afwijkend ritme in vergelijking tot het Liedboek.