O praise ye the Lord | |||
| Tune: LAUDATE DOMINUM | |||
Tekst
Ontstaan en verspreiding
De geschiedenis van dit lied begint met de tekst van Sir Henry Williams Baker (1821-1877), die voor het eerst verscheen in de tweede editie van de Hymns Ancient & Modern uit 1875. Baker was de drijvende kracht achter de eerste edities van deze beroemde Engelse liedbundel. Hij schreef nieuwe teksten, bewerkte liederen en vertaalde ze ook (bijvoorbeeld Paul Gerhardts O Haupt voll Blut und Wunden, dat als O sacred head, surrounded by crown of piercing thorn! nog altijd gezongen wordt en opgenomen is in Hymns Ancient & Modern (2013, nr. 181).
O praise ye the Lord is een van de twee metrische berijmingen die hij van psalmen maakte (de ander is The King of love my shepherd is, Psalm 23). De tekst luidt:
O praise ye the Lord! Praise him in the height;
rejoice in his word, ye angels of light;
ye heavens, adore him by whom ye were made,
and worship before him, in brightness arrayed.
O praise ye the Lord! Praise him upon earth,
in tuneful accord, ye sons of new birth;
praise him who hath brought you his grace from above,
praise him who hath taught you to sing of His love.
O praise ye the Lord, all things that give sound;
each jubilant chord re-echo around;
loud organs, his glory forth tell in deep tone,
and, sweet harp, the story of what he hath done.
O praise ye the Lord! Thanksgiving and song
to him be outpoured all ages along:
for love in creation, for heaven restored, for grace of salvation, O praise ye the Lord!
Al snel kreeg de tekst grote bekendheid aangezien het lied herkend werd als een splendid hymn of praise. De melodie waarop het aanvankelijk gezongen werd, was er in 1875 speciaal voor geschreven door Henry John Gauntlett (1805-1876), en had als naam LAUDATE DOMINUM. Dat veranderde echter toen in 1894 een bijeenkomst plaats vond van de Salisbury Diocesan Choral Association. Voor deze gelegenheid schreef Sir Charles Hubert Parry (1848-1918) een anthem: Hear my words, O ye people.
Charles Hubert Parry
Parry was een vruchtbare componist en intellectueel (hij was bijvoorbeeld betrokken bij de eerste editie van de Grove’s Dictionary of Music and Musicians) en behoorde samen met Charles Villiers Stanford tot de invloedrijkste musici van zijn generatie. Hij werd onder meer bekend door zijn Coronation anthem I was glad (1902) en zijn lied And did those feet in ancient time/Jerusalem (1916), dat nog altijd gezongen wordt tijdens de Last Night of the Proms). Al in de jaren negentig van de negentiende eeuw was hij een van de toonaangevende componisten en vernieuwers van de Engelse muziek. De anthem Hear my words eindigt met een beurtzang tussen twee koorgroepen, waarbij de tekst van Baker op een nieuwe melodie klinkt en de climax van het stuk vormt (voor een opname klik hier). Sindsdien is dit de melodie waarop O praise ye the Lord (meestal) gezongen wordt. Enigszins verwarrend kreeg ook deze de naam LAUDATE DOMINUM toebedeeld. Pas in 1915 werd hij als hymn gepubliceerd. De eerste liedbundel waarin deze hymne (Bakers tekst gecombineerd met Parry’s melodie) verscheen, was het tweede supplement van Hymns Ancient and Modern uit 1916.
Inhoud
Bakers tekst is een vrije bewerking van Psalm 150, maar ook Psalm 148 klinkt erin door, met name in het eerste couplet. Daarin treffen we verwijzingen aan naar Psalm 148,1-4:
- 148,1: ‘loof Hem daar in de hoogten’ (‘Praise him in the height’);
- 148,2: ‘loof Hem, heel zijn engelenmacht’ (‘Rejoice in his word, ye angels of light’);
- 148,4: ‘loof Hem, hoogste hemelen’ (‘ye heavens adore him’).
De vrijheid van de bewerking bestaat vooral uit een wat meer uitgesponnen lofzang dan de tekst uit de Bijbel. Daar begint elke regel krachtig, uniform en ritmisch met ‘loof Hem’, in Bakers tekst wordt het ‘loof’ door vele varianten vervangen (praise, rejoice, adore, …). Bovendien worden de korte karakteristieken die in de bijbel van de Heer gegeven worden, vervangen door uitgebreider toelichtingen. En waar de oproep ‘loof’ in de bijbel aan de lezer in het algemeen wordt gericht, wordt in deze bewerking in elk couplet een andere groep opgeroepen de Heer te prijzen. In het eerste couplet zijn dat de engelen en de hemelen, in het tweede couplet de ‘sons of new birth’, een verwijzing naar 1 Johannes 3,1 (‘Wij worden kinderen van God genoemd’), waarmee Baker aan de psalmtekst een nieuwtestamentisch accent geeft. De vertaler, Gert Landman, verwijst bij deze woorden ook naar de proloog in Johannes 1,12, waarin gesproken wordt van het voorrecht om kinderen van God te worden, en naar Romeinen 8,16: ‘de Geest zelf verzekert onze geest dat wij Gods kinderen zijn’.
In het derde couplet worden all things that give sound opgeroepen tot de lofprijzing, en komen net als in Psalm 150 de instrumenten aan bod. Alle akkoorden moeten in het rond echoën, de orgels moeten hun tonen laten horen en de zoete harp mag het verhaal vertellen van wat God heeft gedaan. Gert Landman heeft er nog een trompet aan toegevoegd. Over het laatste couplet merkt hij op: ‘Met de slotstrofe voegen wij ons in de altijddurende lofzang om zowel Gods goede schepping als de hemelse genade die voor ons is weggelegd’.
Een alternatieve vertaling van dit lied is te vinden in de bundel Het liefste lied van overzee (deel 1, nr. 58) van Sytze de Vries, eveneens op dezelfde melodie.
Melodie
De melodie begint met een karakteristieke grote sextsprong (die als opgewekt en opwekkend ervaren wordt), waarna de melodie een heel octaaf daalt. In de tweede regel herhaalt de sextsprong zich, maar vervolgens moduleert de melodie naar F. De derde regel zet in met een kwartsprong (die we ook al in de eerste twee regels tegenkwamen), die gevolgd wordt door een driemaal herhaalde toon, een patroon dat in de vierde regel wordt herhaald, maar dan een terts hoger, wat een zeer stimulerende werking heeft op de zanger, die het einde en de climax nu voelt aankomen. Die volgt inderdaad via opnieuw een sextsprong in de melodie, nog eens versterkt door een hele maat volgehouden dominant in de bas (zie de harmonisatie van Parry, opgenomen in de begeleidingsbundel bij het Liedboek). De melodie heeft daardoor een zeer duidelijke afsluiting, en het verdient dan ook aanbeveling de harmonisatie van Parry als begeleiding te gebruiken. Met daarbij bovendien zijn exuberante harmonisatie van het vierde couplet, die al in de anthem Hear my words was opgenomen en in alle Engelse hymnbooks en in de begeleidingsbundel bij het Liedboek terug te vinden is.
Auteur: Erik Heijerman
Bronnen
‘O praise ye the Lord!’, artikel in de The Canterbury Dictionary of Hymnology.
‘O praise ye the Lord!’, toelichting in tekstboekje bij de cd ‘Jerusalem the Golden’, Great hymn tunes of the nineteenth century. Wells Cathedral Choir, serie The English Hymn 2. Hyperion CDP12102
Links
Klik hier voor ‘O Praise Ye the Lord!’ door The Choir of King’s College Cambridge o.l.v. Stephen Cleobury