| Antwoordpsalm | ||
| Vijftig psalmen | ||
Tekst
De oorspronkelijke tekst is Psalm 23 uit Vijftig psalmen, een psalmvertaling van Huub Oosterhuis en Michel van der Plas in samenwerking met Pius Drijvers en Han Renckens. Deze tekst is later aangepast.
Voor meer informatie over deze psalmvertaling, zie Liedboek 72a.
Melodie
De tekst van Liedboek 23f werd ontleend aan Verzameld Liedboek (Kampen 2004), een herziene bundeling van alle liederen en gezangen van Huub Oosterhuis. Daarin werden in meerdere teksten veranderingen aangebracht ten opzichte van eerdere versies, ook in Oosterhuis’ oorspronkelijke verwoording van Psalm 23. Zo werd bijvoorbeeld de oorspronkelijke beginregel ‘Mijn herder is de Heer’ (zie Liturgische gezangen voor de viering van de eucharistie, 1967, nr. 30) tot ‘Mijn herder, Gij alleen’. Waren deze veranderingen van de hand van Alex van Heusden (*1956, studiesecretaris van de Stichting Leerhuis & Liturgie) die volgens de inleiding op Verzameld Liedboek alle teksten had ‘gecorrigeerd’? Een en ander betekent dat de aantekening ‘tekst Vijftig psalmen’ onderaan bij Liedboek 23f niet meer volledig correct is.
De melodie voltrekt zich binnen de omvang van een kwint. Voor het refrein is dat (de derde noot van achteren buiten beschouwing gelaten) de toonsafstand g’-d”, in de voorzangverzen is deze consequent f’-c” met soms in verband met de tekst een uitwijking naar de er bovenuit stijgende d”, zoals bijvoorbeeld bij ‘aan de rand van het water’ in strofe 1:
Daar komt bij dat we in het voorzangvers niet van doen hebben met een liedmelodie, maar met een bijzonder recitatief, bestaand uit een voortdurend trapsgewijs omhoog lopend en daarna weer dalend melodisch fragment. Als voorbeeld het begin van strofe 2:
Dit proces doet zich al voor in de melodische vormgeving van het refrein. Van een motief kan derhalve niet gesproken worden omdat er niets ontwikkeld wordt, enkel herhaald.
Werd Bernard Huijbers voor de melodie van Liedboek 23f geïnspireerd door een zetting van Psalm 23 van de Franse componist Joseph Gelineau, welke vooral in de rooms-katholieke liturgie alom gezongen wordt?
Joseph Gelineau, Psalm 23 – refrein met eerste twee regels van het voorzangvers
In zijn refrein past Gelineau tweemaal achter elkaar de dalende versie toe. Het voorzangvers wordt stijgend begonnen en dalend voortgezet. Hij koos voor dit vijftonige ‘recitatief’ omdat hij in de begintijd van de liturgievernieuwing (1955-1965) een strak recitatief binnen de eucharistieviering niet juist vond. Dat wilde hij gereserveerd zien voor het gezongen getijdengebed. De melodie van het refrein werd door Gelineau letterlijk ontleend aan het oratorium Le Roi David van de Franse componist Arthur Honneger (1892-1955), namelijk aan het lied Le Seigneur est mon berger van de herdersjongen, die het op zijn fluit speelt en zingt tijdens het hoeden van zijn schapen. (Klik hier om het fragment uit Le Roi David te beluisteren.) Dus is ook Huijbers melodisch deels schatplichtig aan Honnegers herdersjongen.
Auteur: Anton Vernooij