| Canon Het ordinarium in het Liedboek | ||
Tekst
Het Kyrie is een onderdeel van het ordinarium, de vaste gezangen van de liturgie. Zie voor meer achtergrondinformatie het overzichtsartikel Het ordinarium in het Liedboek.
Melodie
Ontstaan en verspreiding
De Duitse componist Herbert Beuerle (1911-1994) schreef dit Kyrie in canonvorm in 1952. Publicatie volgde al spoedig in Der Gnadenquell (Boppard 1952) en later in Kyrie (Wuppertal 1981), een uitgave met canons voor de verschillende ordinariumdelen. Bekendheid verwierf de canon vooral door opname in gezangboeken: het Duitse Evangelisches Gesangbuch (1993, nr. 178.14) en het Zwitserse Evangelisch-reformiertes Gesangbuch (1998, nr. 196).
Analyse
Deze vierstemmige canon is gebaseerd op twee motieven. Het eerste motief wordt gevormd door zich herhalende tonen in de eerste twee maten (b’), deze toonherhalingen intensiveren de ‘Kyrie’- en ‘Christe’-aanroep. Het tweede motief in de maten 3, 5 en 7 begint met een dalende notenreeks, dat na de eerste keer gevarieerd wordt en steeds op een andere toonhoogte begint (b’, g’ en e”). De variant betreft niet alleen de hoogte van het motief (transpositie), maar ook de intervallen tussen de laatste vier noten.
De canon is geen acclamatie, maar een zelfstandig liturgisch gezang (dus wordt niet voorafgegaan of afgewisseld met een gesproken tekst): de ‘Kyrie’-, ‘Christe’- en ‘Kyrie’-aanroepingen klinken direct na elkaar en bij canonzang ook door elkaar.
Canoninzetten bijvoorbeeld: sopraan-alt-bas-tenor.
Zie voor een algemene toelichting over canonzingen het overzichtsartikel ‘De canon’.
Auteur: Pieter Endedijk