Zoek een lied

{{ filtered.length }} van {{ totalItems}} liederen getoond

Geen liederen of gedichten gevonden

409 - Lam van God, onschuldig


O Lamm Gottes, unschuldig

Nikolaus Decius
Ria Borkent
Nikolaus Decius

Tekst

Ontstaan

Dit lied is een strofische vorm van het Agnus Dei en gaat terug op O Lamm Gottes, unschuldig van Nicolaus Decius (±1485-±1564). De oorspronkelijke Latijnse tekst is bedoeld als een gebed in de vorm van een litanie tijdens het breken van het brood. Het werd net zo lang herhaald totdat het breken van het brood beëindigd was. Een latere traditie heeft het aantal keren teruggebracht tot drie.
De strofische versie van Nicolaus Decius is een ordinariumgezang, bedoeld voor de avondmaalsliturgie naar Luthers inzicht. Het is in de volkstaal geschreven en geschikt voor gemeentezang. In de loop van de tijd werd het op deze plaats in de liturgie verdrongen door Christe, du Lamm Gottes van Luther. Het lied van Decius ging een rol spelen in de liturgie van Goede Vrijdag. In sommige streken in Duitsland fungeerde het tot in de negentiende eeuw als afsluiting van de dienst van Goede Vrijdag.
Een strofische vorm van het Agnus Dei vinden we ook in de ‘Hervormde Bundel van 1938’ en het Liedboek voor de kerken (1973). In de laatstgenoemde bundel is er nog een tweede strofe toegevoegd van de hand van Willem Arnoldus Dwars (1793-1862). In die beide bundels heeft het meer het karakter van een lied voor Goede Vrijdag. Dat is ook de reden waarom de liedboekredactie aan Ria Borkent de opdracht gaf om een nieuwe vertaling van Decius’ lied te schrijven als Agnus Dei-lied.

Inhoud

Het Agnus Dei luidt als volgt:

Latijn: Vertaling:
Agnus Dei, qui tollis peccata mundi,
miserere nobis.
Agnus Dei, qui tollis peccata mundi,
miserere nobis.
Agnus Dei, qui tollis peccata mundi,
dona nobis pacem
Lam Gods, dat wegneemt de zonden der wereld,
ontferm u over ons.
Lam Gods, dat wegneemt de zonden der wereld,
ontferm u over ons.
Lam Gods, dat wegneemt de zonden der wereld,
geef ons de vrede.


De tekst van Nicolaus Decius luidt:

1-3. O Lamm Gottes, unschuldig
       am Stamm des Kreuzes geschlachtet,
       allzeit erfunden geduldig
       wiewohl du wahrest verachtet,
       all Sünd hast du getragen,
       sonst müβten wir verzagen.
1-2. Erbarm dich unser, o Jesu.
3.    Gib deinen Frieden, o Jesu.

Door de strofische vorm is dit lied een parafrasering van de oorspronkelijke tekst geworden, die het mogelijk maakt om de wijze waarop het Lam Gods de zonden van de wereld wegdraagt, uit te leggen: het Lam werd aan het kruishout geslacht en verdroeg geduldig alle verachting en mishandeling.

Opvallend is de concluderende zin aan het slot, voordat om ontferming (2x) en om vrede (slot) gebeden wordt. In de Nederlandse vertaling klinkt positief: ‘de wanhoop is verslagen’. Nicolaus Decius brengt hetzelfde anders onder woorden: ‘sonst müßten wir verzagen’. Als het Lam van God de zonden van de wereld niet had weggedragen, zouden we de wanhoop nabij zijn.

Liturgische functie

Het Agnus Dei is een vast onderdeel van de avondmaalsliturgie. De strofische versie die in protestantse kring is ontstaan, is dan ook duidelijk bedoeld als een vast onderdeel tijdens de viering van de maaltijd van de Heer. Eventueel kan het ook een plek krijgen in de liturgie van Goede Vrijdag (waarbij deze dan niet als avondmaalsviering gedacht moet worden).

Auteur: Jan Groenleer


Melodie

Een toelichting bij de melodie volgt nog.