Een eerste kennismaking
Het Liedboek kent naast het strofische lied ook andere zangvormen, waarvan het ‘kernvers’ er een is. Een kernvers is één zin op muziek gezet, soms meerstemmig, zoals bijvoorbeeld Taizé-gezangen. De toepassing kan veelvuldig zijn: het kan zelfstandig gebruikt worden, bijvoorbeeld als openingszang in een gebedsdienst, maar ook als acclamatie bij een gesproken tekst, zoals een lezing of een gebed.
Liedboek 458 is een vertaling door Joke Ribbers van het Iona-lied Kindle a flame. Er zijn twee tekstvarianten, een bestemd voor advent en een voor de paasnacht, maar dat is niet meer dan een suggestie.
De meerstemmige notatie in de gemeente-uitgave (helaas ontbreekt deze in de eerste druk) betekent dat deze meerstemmige zang met een gemeentegroep na enige oefening is te realiseren. Juist de meerstemmigheid maakt dit kernvers interessant. Rustig en ingetogen zingen.
Auteur: Pieter Endedijk
Kindle flame | |||
| Kernvers Iona als bron van liederen Gebedsacclamatie | |||
Tekst
Ontstaan en verspreiding
Dit kernvers werd geschreven door John L. Bell en Graham Maule, beiden verbonden aan de Iona-communiteit. Het verscheen voor het eerst in Heaven shall not wait (Glasgow, 1987). In het begin van deze eeuw groeide het besef dat dergelijke korte zangvormen een plaats verdienen in kerkelijke liedbundels. Zo verscheen het in Engeland in Complete Anglican Hymns Old and New (2000, nr. 932); Hymns Old & New (2004, nr. 771) en Ancient & Modern (2013, nr. 839).
In Nederlandse vertalingen van Andries Govaart en Joke Ribbers verscheen het in 1998 in Hoop van alle volken (nr. 101). Die teksten kregen vervolgens een plaats in Liederen & gebeden uit Iona & Glasgow (2003, nr. 33). Het Liedboek nam alleen de vertaling van Joke Ribbers op, Zangen van zoeken en zien (2015, nr. 286) beide vertalingen.
Inhoud
De eenvoudige Engelse tekst luidt:
Kindle a flame
to lighten the dark
and take all fear away.
Melodie
Het lied vraagt erom rustig en ingetogen gezongen te worden. De maatsoort is in de diverse uitgaven verschillend: het Liedboek noteert de muziek in een 4/4-maat, Hoop van alle volken en Zangen van zoeken en zien in een 2/2-maat. Een 4/4-maat veronderstelt een rustiger tempo dan een 2.2-maat, wat goed aansluit bij het de ingekeerde sfeer van de muziek. De Nederlandse uitgave met Ionaliederen laat een maatsoortaanduiding achterwege. De toonsoort is b-klein, het lied eindigt op de dominant (fis’). Dat zegt iets over het rustige en ingetogen karakter.
De meerstemmigheid maakt dit kernvers interessant (in de eerste druk van het Liedboek ontbreekt helaas die meerstemmigheid). De grote sprongen in de melodie (de stijgende en dalende sexten) vragen alle aandacht met het oog op de zuiverheid.
Zie voor een algemene toelichting het overzichtsartikel Het kernvers.
Voor meer achtergrond over de liederen uit Iona, zie het overzichtsartikel ‘Iona als bron van liederen’.
Liturgische bruikbaarheid
Joke Ribbers maakte twee tekstvarianten, een voor de adventstijd en een voor de Paasnacht, maar dat is niet meer dan een suggestie. De toepassing is natuurlijk veel ruimer. Dit kernvers kan gebruikt worden in de avond of meer algemeen als gebedsacclamatie. Ook in het pastoraat is gebruik goed denkbaar, zeker in tijden van ziekte of angst of in het aangezicht van de dood.
Auteur: Pieter Endedijk
Media
Uitvoerenden: Ensemble Sonus Vita o.l.v. Anjo de Haan; Jan Harryvan, orgel (bron: KRO-NCRV)
Naast de tekstversie die in het Liedboek is te vinden, wordt ook de vertaling van Andries Govaart gezongen:
Licht in de nacht,
dat duister verdrijft,
ontsteek het, wees het, jij.