| Canon | ||
| bew. Taizé | ||
Melodie
De canon ‘Jubilate Deo’ is in oorsprong een compositie van Michael Praetorius (1571-1621) en te vinden in zijn omvangrijke Musae Sioniae (deel VIII, 1610):
De tekst begint in deze uitgave met Bona dies omnes Pastores psallite Deo eulogiis (‘Goed zijn de dagen! Alle herders, psalmzingt God met welgekozen woorden’). Deze geestelijke tekst gaat daarna over in een wereldlijk drink- en liefdeslied. De canonmelodie wordt zo met veel verschillende teksten herhaald.
De canon wordt in onze tijd gezongen met de tekst ‘Jubilate Deo omnis terra. Amen’.
In modern notenschrift met deze tekst (bron: Theo Goedhart (red.), Canonboek, Ansen 1992, nr. 36):
In onze tijd is de canon vooral bekend in de variant, zoals deze in Taizé-uitgaven is weergegeven (onder andere Taizé liederen- en gebedenboek, 2008, nr. 64 en Adem in ons, 2019, nr. 72), maar komt ook voor in veel liedbundels in andere landen. De tekst is aangepast: ‘Jubilate Deo. Alleluia’. Omdat deze melodische versie ingeburgerd is, heeft de liedboekredactie hiervoor gekozen en niet voor de originele melodieversie van Praetorius.
De omvang van de melodie is uitzonderlijk groot: beginnend op c” stijgt deze naar e”, om bij ‘Alleluia’ een lage g te bereiken. De ambitus is dus een tredecime, twaalf toonafstanden. Dat betekent dat de melodie om een geoefende stem vraagt.
De canon kan twee- tot zesstemmig gezongen worden, ook kan het aantal stemmen steeds worden uitgebreid tot zes. Bij twee of drie stemmen kan per regel worden ingezet (in het Liedboek de inzetten 1 en 3, respectievelijk 1, 3 en 5) en bij meer stemmen kan dit dan verder worden opgevuld.
De canon kan onbegeleid gezongen worden. In het Liedboek zijn akkoordsymbolen opgenomen op basis waarvan men een begeleiding kan improviseren, waarbij ook andere instrumenten dan het orgel denkbaar zijn.
In verschillende Taizé-uitgaven, waaronder Songs from Taizé, instrumental parts (Taizé 2001, blz. 108), zijn uitgewerkte instrumentale partijen te vinden (toetsinstrument, gitaar, blokfluiten, dwarsfluit, trompet en trombone). De geluidsopname (video) uit Taizé op deze website geeft een indruk van de opbouw van het aantal stemmen met toevoeging van instrumenten.
Zie voor een algemene toelichting het overzichtsartikel De canon.
Auteur: Pieter Endedijk