820 - Als op het einde van de weg

Titel:

Zegen

Tekst

Oorsprong en verspreiding

Dit lied werd geschreven op verzoek van Henk Janssen ofm toen bij een reorganisatie in het bisdom Utrecht alle dekenaten inclusief hun dienstverlening werden opgeheven. De auteur schrijft hierover: ‘Het is een gedwongen afscheid nemen in een situatie waarin je jarenlang veel met elkaar opgetrokken bent en zorg en vreugde hebt gedeeld. Het is hopen dat je niet bitter wordt en dat ieder weer met Gods zegen een eigen weg vindt. En het is hopen dat wanneer je elkaar weer ontmoet in een ander verband je elkaar weer met plezier ziet’ (mail 24 augustus 2015 aan de redactie van het liedboekcompendium). Het is als lied 281 opgenomen in Andries Govaart, De weg die je goeddoet. Verzamelde liederen (Skandalon 2022).

Opbouw

Het lied bestaat uit één strofe in drie opvolgende delen:

Een voorzanger schetst de situatie:
Als op het einde van de weg
een nieuwe weg zich ontrolt;
als we adem, woord en brood
hebben gedeeld, geproefd;

waarop een bede door allen volgt:
geef dat wij elkaar los kunnen laten
in vertrouwen op uw zegen,

die uitmondt in een canon:
dat wij weer lachen als we elkaar weer zien.

Een onvermijdelijk afscheid wordt in enkele korte zinnetjes geïnitieerd en opgenomen, om vandaar breed uit te waaieren de toekomst in. Het dragende beeld is dat van de weg. Dit beeld is ook een kenmerkend motief in het hele oeuvre van de dichter.

‘De weg’ is een Bijbels beeld dat we met talloze teksten kunnen associëren. Om enkele te noemen: het is de weg die God ons wijst (Genesis 18,19); de weg waarop de Eeuwige zijn volk in de woestijn is voorgegaan en heeft gedragen (Exodus 13,21; Deuteronomium 1,31); de weg van de Thora, de geboden, de weg ten leven (Psalm 139,24 e.a.). Dit is de weg waar de rechtvaardige zich aan vasthoudt (Job 17,9); de weg van de gerechtigheid (Matteüs 21,32). Christenen zijn ‘aanhangers van de weg’ (Handelingen 9,2). Wie deze weg zoekt te gaan in navolging van Jezus, die de weg, de waarheid en het leven is (Johannes 14,6), gaat met Gods zegen.

Dat op de weg die afloopt Gods zegen is gezocht en ervaren, klinkt achter de woorden ‘adem, woord en brood’. Op deze weg is samen gebeden en gezongen, woord en brood zijn gedeeld en geproefd. Uit die ervaring kan moed worden geput om elkaar nu los te laten in vertrouwen op Gods zegen. Een nieuwe weg ontrolt zich. Ook als wij elkaar noodgedwongen los moeten laten, God laat ons niet los.

In de canon hoor je vervolgens de stemmen uiteengaan, de een zingt het de ander toe: dat wij weer lachen als we elkaar weer zien. Met dit accent op het lachen bij weerzien reikt het lied over de pijn van het afscheid naar de vreugde van de herkenning. Er is vertrouwen in een nieuwe toekomst (Psalm 126).

Liturgisch gebruik

Govaart noteert: ‘Het lied klonk sindsdien [na het opheffen van het dekenaat – CB] bij het noodgedwongen vertrek van een predikant, bij een scheiding, bij een afscheid op de theologische faculteit…’
Het lied kan mensen helpen om daadwerkelijk afscheid te nemen van een tijdperk, een situatie, een kerkgebouw, enzovoort, zonder te blijven staren op wat vroeger was (Jesaja 43,18-19). Dat vraagt wel om een zekere mate van aanvaarding dat het moment van afscheid daar is en vertrouwen in de toekomst. De aanstekelijke lichtvoetigheid van de slotcanon moet pastoraal gesproken passen bij de situatie en de verzamelde gemeente. Alleen dan gaan de mensen met een warme glimlach uiteen.

Het lied kan worden gezongen, maar ook in spreekkoren van de een naar de ander, worden gezegd. Wim Ruessink maakte daar een eigen verklanking voor een afnemend aantal stemmen. Je hoort de stemmen als het ware ieder een eigen weg gaan tot er geen meer over is. Dit alternatief is te vinden op de website www.andriesgovaart.nl – De weg die je goeddoet, onder lied 281 (klik hier).

Verbeelding

Bij dit lied maakte ik onderstaand schilderij, dat samen met het lied werd opgenomen in de bundel Uit Aarde (Corja Bekius & Andries Govaart, Utrecht 2016).

Auteur: Corja Bekius

Corja Bekius, Als op het einde van de weg 2