Take, o take me as I am | |||
| Kernvers Iona als bron van liederen | |||
Tekst
Ontstaan en verspreiding
Een kort lied uit Iona, dat net als Taizéliederen vaak herhaald kan worden, een zogenaamd kernvers. Het verscheen voor het eerst in de bundel Liederen & gebeden uit Iona & Glasgow (2003, nr. 13). De liedboekredactie vond de vertaling echter niet mooi. René van Loenen werd gevraagd om een nieuwe vertaling te maken. In het Liedboek is een tweetalige en meerstemmige versie te vinden en is daarna (met een kleine tekstwijziing) ook opgenomen in Zangen van zoeken en zien (2015, nr. 564).
Voor meer achtergrond over de liederen uit Iona, zie het overzichtsartikel ‘Iona als bron van liederen’.
Inhoud
De Engelse tekst is getrouw gevolgd door René van Loenen.
De eerste regel is letterlijk vertaald, alleen blijft er in het Nederlands geen ruimte over voor woordherhaling: ‘Take, o take me’ is nu alleen ‘neem mij aan’; dat is minder smekend, maar het vaak herhalen en daarmee het dringende van deze bede komt ook tot zijn recht in het herhaalde gebruik van het hele lied.
De tweede regel maakt de stap van het heden (hoe ik ben) naar de toekomst: wie ik zal zijn. De ik-figuur bidt tot God, dit op te roepen. In het Engelse werkwoord ‘summon out’ komt iets mee van op het appel roepen, of een gezaghebbende die een dienaar ontbiedt. In het Nederlands vertolkt ‘wek in mij wie ik zal zijn’ een verlangen dat wat er in mij sluimert op Gods roepen tevoorschijn komt.
De derde regel vraagt: ‘druk uw zegel op mijn hart’. Dit roept associaties op met Hooglied 8,6 waar de bruid zegt: ‘Draag mij als een zegel op je hart, als een zegel op je arm.’ Ook is te denken aan Openbaring 7,3-4 waarin Gods dienaren een zegel op hun voorhoofd krijgen, alle 144.000 uit de stammen van Israël. Gods ‘verzegelden’, in de doopliturgie geldt dat voor de dopelingen. Het verwoordt hoe het is en zal zijn, nu en voor eeuwig. Hetzelfde geldt van het slot ‘en leef in mij’. Gaandeweg zal ik steeds meer Gods kind zijn.
Melodie
De melodie heeft een eerste en tweede regel die gelijk lopen, maar verschillend eindigen, eerst op een e’ en dan op een a’. Beide regels hebben de omvang van een kwint.
De derde regel herhaalt de eerste maten van regels 1 en 2 maar dan een kwart hoger. De tweede helft van de slotregel (‘en leef ik mij’ ) opent met een dalende kwintsprong van de dominant naar de grondtoon en sluit af op de kwint van het dominantakkoord a-cis-e. Het eindigt dus met een zogeheten halfslot. Dat is ook de bedoeling, net als bij veel Taizéliederen: het is niet af, je moet door naar de volgende herhaling.
In alle drie regels eindigt de sopraan met een hele noot, waarbij de tenor en/of alt een dissonerende voorhouding hebben die oplost. Het eind van de regels 2 en 3 is een A-majeur-akkoord, het eind van de eerste regel ook, althans in de bovenste drie stemmen, want de baspartij bestaat in regel 1 uit een orgelpunt (aangehouden toon, c.q. een d).
De dissonant aan het einde van regel 1 lost op aan het begin van regel 2, welke inzet met een D-akkoord. Vanaf de tweede tel van de tweede regel verlaat de bas het orgelpunt. Hoewel de melodie in de regels 1 en 2 op de laatste toon na gelijk is, verschillen de harmonieën in beide regels dus.
In regel 3 heeft de bas een kort orgelpunt op de subdominant g, waarna de partijen heenwerken naar een afsluiting op de dominant. Vervolgens zet het lied opnieuw in op een D-akkoord.
Liturgische bruikbaarheid
Dit lied is een gebed voor onderweg, op allerlei levensmomenten te zingen, daarom staat het onder ‘Levensreis’. Die rubriek wordt op blz. 1607 van het Liedboek onderverdeeld in subrubrieken; we vinden daar lied 833 onder ‘Roeping’ (zie de uitleg van ‘summon out’) en onder ‘Verzoenen’; op de volgende pagina wordt lied 833 genoemd onder ‘Geloven’ in de subrubriek ‘Vertrouwen’; en op de eerdere pagina’s onder ‘Belijdenis’ (genoemd is al de associatie met de doop) en bij ‘Bevestiging ambtsdragers’.
Hoe divers dit gebruik al is, het is daartoe niet beperkt. Je kunt het ook aan het begin van de kerkdienst zingen, dan wordt het een drempelgebed. Het kan dienen als communiezang, meerstemmig en vaak herhaald.
Ook kan het gezongen worden aan een sterfbed, bijvoorbeeld bij de ziekenzalving: neem mij aan, met mijn geleefde leven en hoe ik was of ben; wek in mij wie ik zal zijn, in uw eeuwigheid. Druk uw zegel op mijn hart (de zegening en zalving) en leef in mij, nu en voorgoed.
Auteur: Gert Landman
Media
Uitvoerenden: ad hoc koor o.l.v. Ton Schreuders
In het geluidsvoorbeeld is een andere Nederlandse vertaling te horen:
Neem mij aan zoals zoals ik ben.
Zuiver uit wie ik zal zijn.
Druk uw zegel op mijn ziel
en leef in mij.
(Bron: Liederen & gebeden uit Iona & Glasgow, 2003, nr. 30)