| Iona als bron van liederen | ||
| traditioneel Keltisch | ||
| Roel Bosch | ||
Tekst
Deze Ierse zegen verbeeldt in woord en gebaar Keltische spiritualiteit. Daaruit spreekt respect voor de natuur en besef dat het bestaan ten diepste een mysterie is.
De toelichting:
- laat zien dat je stemming de kijk op deze Ierse zegen inkleurt (1),
- bespreekt contrasten van de zegenwensen (2),
- geeft twee gelijkenissen van het leven (3) en
- doet een voorstel om de zingbare versies van de zegen te vergelijken. (4)
1. Stemmingen en lezen
Hoe je de tekst verstaat en betekenis geeft, hangt af van je stemming.
Stel, je gaat gewoon op een mooie zomerdag fietsen in de vrije natuur. Hoe klinkt de Ierse zegen dan?
Ben je in een positief humeur, dan kan het zijn dat je het goed maakt. Je weet dat je een mooie loopbaan voor je hebt. Het gaat je voor de wind. Er is warmte om je heen en elk wolkje in je bestaan leidt tot een noodzakelijk, mild buitje. Aan voorwaarden voor ontplooiing in je leven is voldaan. De woorden van de zegen bevestigen dan wat je al voelt. Zijn ze dan overbodig?
Blijf je haken bij ‘tot wij elkaar weerzien?’ (regel 5) ‘Till we meet again’, je hoort Vera Lynn dit lied voor frontsoldaten zingen. Dat zinnetje kan ongemakkelijk overkomen. Je hebt thuis even afscheid genomen en degene die je verliet, gaf je nog een soort zegenwens mee: ‘Lekker ontspannen hoor!’
Maar in de liedboektekst van de zegen wordt er mee gerekend dat je elkaar ook niet weer kunt treffen. En dan heb je je nog helemaal niet afgevraagd wat de bewarende ‘palm van Gods hand’ zou kunnen betekenen (regel 6).
Lees je de zegen in een neerslachtige stemming, dan vind je de woorden mogelijk te lichtvaardig. Wind mee, zonnetje erbij, vruchtbare levensruimte? Te mooi om waar te zijn. Terwijl ‘tot wij elkaar weerzien’ al kan staan voor een periode met grote teleurstellingen en bange vermoedens van verlies in je leven.
En dat geldt ook als jij met je sombere gedachten een eindje gaat fietsen in de zon. Met zo’n humeur merk je sneller negatieve situaties op en vind je je leefomgeving niet direct positief. Misschien verlang je nog wel naar een toekomst op korte termijn waarin je warmte en wind-mee ondervindt en de levensweg die voor je ligt en die jou tegemoet wil komen vertrouwen kan schenken (regel 1).
Maar dat zinnetje ‘tot we elkaar weerzien’ schrijnt. Nou ja, ‘tot ziens’ – daarvan denk je misschien nog: ‘graag’. Want alleen ben je anders somber dan met anderen in je omgeving. Maar of je je zomaar geborgen voelt omdat je de wens meekreeg dat God je bewaart, dat blijft de vraag.
Hopelijk weet jij zelf die laatste regels (regel 5 en 6) voor jezelf in jouw situatie wel betekenis te geven, of je nu meer positief dan wel meer pessimistisch bent gestemd. Ze raken aan je naaste en aan God als positieve geestkracht in je leven.
2. Contrasten
Mogelijk heb je wel eens overwogen dat die positieve wensen de negatieve kanten van het bestaan veronderstellen en weerspreken: goede weg tegenover dwaalweg. Wind mee tegenover tegenwind of tegenover een gierende storm. Warmende zon tegenover bittere kou. Milde regen versus vernietigende hagel. Vruchten van het veld tegenover misoogst. Het bestaan is ambivalent.
Deze eenvoudige zegen verwoordt de hoop tegenover de wanhoop en laat zien wat de bede graag wil dat je onderweg, tijdens je levensreis, zal toevallen. En zonder het uit te spreken wat er onverhoopt mis kan gaan.
3. Twee beelden voor het leven
Ierland, weidse heuvels, hoge luchten, paden door de natuur. Ierse monniken: als missionarissen gezonden naar allerlei windstreken, zoals naar de Lage Landen. Een reis door weer en wind. Het weer kan soms weerbarstig zijn, de zee wild en vol gevaar, de goede weg missen is niet denkbeeldig. Het is net een verdicht beeld van het hele leven. Zonder zegen gaat het niet. Het leven niet, de levensreis niet.
Ierse en Engelse monniken hebben een grote rol gespeeld in de kerstening van Europa. Dat waren avontuurlijke reizen van de Britse eilanden naar het vasteland. Bonifatius, waarschijnlijk geboren in de omgeving van Exeter (Engeland), werd bij Dokkum (Friesland) vermoord (754). Kwaad kon gebeuren. Maar de missionarissen hoopten elkaar weer te zien en wisten zich verzekerd van geborgenheid, van de zegen in Gods hoede, zelfs ook voorbij het leven en voorbij de dood.
De weg zonder bomen. In de herfst sterke zeewinden en striemende regens. Scholier op de fiets. Op de heenweg naar Dokkum sterke tegenwind. ’s Middags is de wind gedraaid. Verdraaid, opnieuw tegen de straffe wind in, dus weer gebogen over het stuur. Stukjes weg komen op de fietser af, gaan onder de fiets door en verdwijnen. De kerktoren in het dorp van bestemming is al lang zichtbaar, maar komt nauwelijks dichterbij. Zonder lichaamskracht, volharding en innerlijke kracht gaat het deze dag niet. Zonder de zegenbede ook niet? Laat er toch wind-mee zijn. De weg blijft tegemoet komen. De scholier spreekt zichzelf toe: doorzetten, straks is er thee! En zo leert hij niet enkel voor de school, maar ook voor het leven, zoals een oude spreuk zegt. En reist naar een thuis, een milieu dat veilig is, zoiets als een teken geborgen te zijn in de handpalm van de goede God.
4. Leesidee
Deze zegen is ook te zingen: Liedboek 821. Beluister het muziekvoorbeeld (met slagwerkbegeleiding) onderaan de webpagina van dat lied.
YouTube biedt eveneens verschillende gezongen uitvoeringen, bijvoorbeeld ‘An Irish Blessing’ door Mixed Choir Juventus (muziek James E. Moore; klik hier).
Deze uitvoering geeft een andere sfeer dan de melodie bij Liedboek 821.
Lees de tekst en vergelijk de opnamen van de twee versies.
Welke van twee doet je het meest? Waarom?
Wat heeft die keuze met jezelf te maken?
En dan nog een iets andere vraag: welke van de twee past het best bij de tekst?
Waarom kies je de ene of juist de andere muzikale versie?
Gebruiksmogelijkheid
Deze zegen past ook in een stilte-ruimte, thuis, op school, of in een kerk.
Auteur: Evert Jonker
Voor meer achtergrond over de teksten uit Iona, zie het overzichtsartikel ‘Iona als bron van liederen’.
May the road rise to meet you,
may the wind be always at your back,
may the sun shine warm upon your face,
the rains fall soft upon you fields
and until we meet again,
may God hold you in the palm of his hand.
(foto: Stiltekapel Stenden Hogeschool Leeuwarden, 2014)