425 - Vervuld van uw zegen

Tekst

Ontstaan en verspreiding

Het lied ‘Sent forth by God’s blessing’ is een populair lied in de Verenigde Staten en komt in dat land in zeer veel kerkelijke liedbundels van uiteenlopende denominaties voor. Omer Westendorf (1916-1997) publiceerde de tekst in de door hem samengestelde rooms-katholieke bundel The Peoples Massbook (1964), de eerste liedbundel in de Verenigde Staten, waarin de veranderingen zichtbaar zijn die het Tweede Vaticaans Concilie had toegestaan, zoals het gebruik van de landstaal. Deze veranderingen maakten het schrijven van nieuwe liederen voor de liturgie noodzakelijk. ‘Sent forth by God’s blessing’ is een van de bekendste liederen van Westendorf.
Het lied komt in enkele Engelse bundels voor, waaronder Hymns Ancient & Modern New Standard (1983). Deze editie bevatte een ruime selectie van de uitgave uit 1950, aangevuld met 100 Hymns for Today (1969) en More Hymns for Today (1980). In de volgende editie van deze veelgebruikte liedbundel, Ancient & Modern (2013), is het lied vervallen.
Het lied kwam in de liedboekredactie ter sprake na bestudering van Evangelical Lutheran Worship (2006), het lied- en dienstboek van de lutherse kerken in Noord-Amerika. Daarin is het als nr. 547 opgenomen. De redactie besloot geen vertaling van het lied te laten maken, maar om een toegankelijk slotlied te vragen op dezelfde melodie: THE ASH GROVE, een bekende volksmelodie uit Wales. Deze opdracht werd gegeven aan Rikkert Zuiderveld (*1947).

Inhoud

Omer Westendorf schreef voor de rooms-katholieke liturgie dit lied waarmee de eucharistieviering kan worden besloten. Die sterke binding met het sacrament is in latere versies aangepast of losgelaten.
In de originele versie luidden in de eerste strofe de regels 4 tot en met 6:

Our sacrifice ended,
O now be extended
The fruits of this Mass in all hearts who believe.

Vanwege de offergedachte in deze strofe wijzigden de lutheranen in de Verenigde Staten in 1972 in deze regels ‘our sacrifice’ (offer) in ‘the supper’ (avondmaal) en ‘this Mass’ in ‘our worship’:  

The supper is ended.
O, now be extended
The fruits of our worship in all who believe.

In latere aanpassingen werd de verbinding met het avondmaal helemaal losgelaten en is regel 4 geworden: ‘Our prayer here has ended’.
Ook andere kleine wijzigingen in de tekst werden doorgevoerd, zoals in strofe 2 regel 7 en 8:

One bread that has fed us,
One light that has led us

werd

With your feast you feed us,
With your light now lead us 

De rooms-katholieke bundel in de Verenigde Staten, One in Faith (2014), heeft twee versies van de tekst opgenomen: het origineel van Westendorf, de tekst die dus verbonden is met de eucharistieviering (nr. 817) en een bewerkte tekst die meer algemeen is (nr. 825). Aan die bewerking is de naam van Alan J. Hommerding (*1956) verbonden.

Rikkert Zuiderveld werd verzocht een vrije tekst te schrijven op basis van het origineel van Westendorf. In dat origineel lopen volgens de liedboekredactie de meer introverte tekst en de extraverte melodie niet synchroon. Er werd gevraagd om een goede eenheid tussen tekst en melodie.

Zonder dat het een vertaling is, zijn verschillende gedachten en kernwoorden uit het origineel in de tekst van Zuiderveld terug te vinden. Zuiderveld heeft niet het origineel, maar de latere bewerking volgens Evangelical Lutheran Worship voor ogen gehad. Hij heeft zich duidelijk op de eerste strofe georiënteerd (in onderstaande vergelijking wordt bij de telling van de regels uitgegaan van twaalf regels in het origineel en van acht regels in de bewerking):

Vorm

In het Liedboek is het lied afgedrukt in een strofe van acht regels. In het origineel is het een strofe van twaalf regels (6-6-11-6-6-11-6-6-11-6-6-11), het rijmschema ondersteunt dit: a-a-B-c-c-B-d-d-E-f-f-E.

Melodie

De melodie THE ASH GROVE werd voor het eerst gepubliceerd in The Bardic Museum van Edward Jones (1802, blz. 83) met de naam LLWYN-ONN:
In vergelijking met de huidige vorm van de melodie zien we enkele verschillen, waarvan de belangrijkste zijn:

• de melodie is niet opmatig, maar begint op de eerste tel;
• de melodie kent oorspronkelijk meer versieringen;
• in het laatste deel (in bovenstaande afbeelding het derde systeem) wijkt de melodie af van de latere vorm, daarin is dit gedeelte een herhaling van de eerste melodieregel;
• het tweede deel van de melodie wordt in het geheel herhaald.

De melodie is mogelijk veel ouder dan 1802. Zo worden overeenkomsten herkend met het lied ‘Cease your funning’ (Act II, Air XXXVII) uit The Beggar’s Opera (1728) met muziek van Johann Christoph Pepusch (1667-1752). Dit is een ballad opera, waarin teksten van de airs zijn geplaatst op bekende melodieën, zoals volksmelodieën. Het libretto is van John Gay (1685-1732). Dit betekent dat de melodie toen al bekend was en mogelijk al in de zeventiende eeuw is ontstaan.
Om ‘Cease your funning’ te beluisteren, klik hier.

Sinds de negentiende eeuw zijn in Engeland diverse (wereldlijke) teksten op de melodie geschreven, waarvan ‘Down yonder green valley, where streamlets meander’ van Thomas Oliphant (1799-1873) een van de bekendste is. Later worden er ook kerkliedteksten op de melodie geschreven.

In de huidige vorm heeft de melodie de structuur die we in veel volksliederen tegenkomen: A-A-B-A.

Auteur: Pieter Endedijk