Tekst
Een klein dankgebed voor of na het eten, met grote reikwijdte. Net als Psalm 117, die lees je heel snel, maar je hebt in korte tijd wel alle volken op aarde opgeroepen de Heer te loven. Zo treed je al biddend uit jezelf in een ongelofelijk groot verband, want God is overstelpende liefde en betoont eeuwige trouw. Bidden is jezelf overstijgen en je context vergroten.
Lieve Heer God
Voor dit dankgebed met vijftien woorden geldt iets soortgelijks. Lieve – de auteur is Lieve Baaijens – bidt tot ‘lieve Heer God’. En als jij haar gebed in je mond en gedachten neemt, bid jij met haar mee tot een lieve God, en daarmee plaats je jezelf in een relatie, in een relatie tot bidders over de hele wereld en een relatie tot God als een creatief centrum van oneindige liefde. Dat is veel, dus raffel het niet bijna automatisch af. Het gebed telt drie komma’s, die je kunnen helpen een stilte in te lassen, even te wachten en tot je te laten doordringen wat je zegt of leest. Geen wonder dat de bidder God zo aanspreekt.
Driewerf dank aan God
Je dankt voor ‘het eten’. Daarna dank je voor ‘mijn leven’. Dus niet voor het leven in het algemeen, dan was de dank niet goed te concretiseren en vlogen je gevoelens van dankbaarheid alle kanten op. Voor leven in het algemeen danken is bijkans onmogelijk.
Is dat danken voor je eigen leven beter mogelijk? Ja, maar probeer je dan voor te stellen aan welke facetten je denkt: aan je moeder die jou baarde, aan je kind-zijn, aan je adem, aan je al dan niet goede gezondheid, aan je missers, die je hebt uitgesproken en die je vergeven zijn, aan de mogelijkheden van ontplooiing die je hebt benut, aan je liefde voor zingen. Bedenk maar welke facetten je zelf zou noemen.
Kies, als je dit gebed met dank ‘voor mijn leven’ bidt, een voorbeeld uit je leven, ga er even stil voor zitten waaraan je denkt en waarvan je het belangrijk vindt dank te zeggen tegen God als bron van liefde.
Bidden vanuit relaties
Je zult merken dat je gebed niet eenzelvig kan zijn. Er spelen steeds betrekkingen met anderen door je heen: mensen die je hebt losgelaten, of die jou hebben losgelaten, mensen om wie je huilt, of aan wie je veel te danken hebt. Bidden zet je bewust in relatie: met andere mensen, de dieren, de natuur om je heen en de gegeven goede of barre omstandigheden. Het kan zo maar zijn dat je in je zoektocht naar dankbaar stemmende momenten en mensen ook tegenkrachten tegenkomt, waaraan je nauwelijks of niet dank kunt wijden, of eventueel bij nader inzien misschien toch wel beetje.
Bidden als verstillen
Misschien word je stil van deze herinneringen en waarnemingen in jezelf, en weet je niet wat je ervan denken moet en waarvoor je precies danken moet. Dan kun je altijd nog de laatste regel bidden: ‘dank U’, en erop vertrouwen dat God wel weet wat je leven inhoudt en je dankbaar stemt. Vertrouw God toe dat je in liefde doorgrond en gekend bent. Daarom is ‘dank U’ al voldoende.
Er is een psalm die dit vertrouwen en deze dank versterkt, waarnaar je hart in dit gebed uitgaat: ‘U was het (…) die mij weefde in de buik van mijn moeder. Ik loof U om het ontzaglijke wonder van mijn bestaan (…). Ik weet het, tot in het diepst van mijn ziel’ (Psalm 139,13-14).
Dank brengen
Als je spreekt van God of van iemand dank betalen, kun je je afvragen of danken verplicht is omdat je een schuld hebt tegenover God. Je wilt dan verschuldigde dank brengen. God geeft veel en verwacht dat je met de gaven van de schepping dankbaar omgaat, dat wil zeggen behoedzaam en met verantwoordelijkheid. Hoe beklagenswaardig het leven ook kan zijn, het behoort tot de zegeningen van God en die kennis vergt dank. Dat is geen uiterlijke dwang, maar instemming met de gedachte dat het leven hoe dan ook een aantrekkelijke gave is, die jou wel tot dank moet stemmen, op zijn minst al vanwege het geschenkkarakter van het leven. Maar of in situaties waarin het leven je tekortdoet dank geforceerd moet worden en of die vorm van schuld aflossen gewenst is, blijft de vraag.
Bidden als plicht?
In dit gebed wordt niet gedankt in termen van een plicht of van een transactie. Het gaat niet om een tegenprestatie, maar om een vrije dankzegging, om een instelling ten opzichte van het leven, gezien vanuit liefde, zorg en aandacht. Danken en denken hangen samen. Als je goed nadenkt en beseft wat je allemaal ontvangt, zeg je dank als een emotie die boven alle berekening uitgaat. Danken is geen ruilhandel: iemand gaf je iets en nu moet jij iets terugdoen, en wel iets van gelijke waarde. Die eindeloze ruileconomie is niet aan de orde als je ‘lieve Heer God’ zegt en ‘dank U’. Eerder geef je bij de bron van liefde en gerechtigheid op een ontvankelijke wijze blijk van vreugde en verwondering. En ook van verantwoordelijkheid.
Tot slot
Weinig woorden en diepe gronden zijn kenmerkend voor dit fijnzinnige gebed. De kracht bestaat juist in de eenvoud en de stilte die het om zich heen schept. Als je bij de komma’s stopt met lezen en de stilte tijd gunt kan ook wat niet gezegd wordt en waaraan je toch denkt op je toekomen.
Auteur: Evert Jonker