Een eerste kennismaking
Dit lied werd door de Amerikaan Greg Scheer geschreven voor het Calvijnjaar 2009 en werd daarvoor in acht talen vertaald. De tekst is een beknopte samenvatting van de een na langste psalm: Psalm 78. Deze psalm is een leerdicht over de weg van het volk van God, waarbij in de psalmtekst het gebeurde van commentaar wordt voorzien.
Door de tekst van het refrein legt Greg Scheer in zijn lied alle aandacht op het doorgeven van de heilsdaden aan de volgende generatie.
De melodie maakt het lied heel interessant. Allereerst door de 7/8-maat, een ongebruikelijke maatsoort in kerkliederen. Om deze 7/8-maat vol te houden kent de begeleiding grotendeels een doorgaande beweging in achtsten (zie de begeleidingsuitgave bij het Liedboek). Ook een ritme-instrument kan een goede ondersteuning zijn. Een ander element is daarbij even bijzonder als behulpzaam: het couplet kan tweestemmig gezongen worden, waarbij de tweede stem de echo is van de eerste. De tweede stem begint na één maat. In de kooruitgave bij het Liedboek staan beide zangpartijen uitgeschreven. De melodie van het refrein wordt niet in echo gezongen.
Auteur: Pieter Endedijk
People of the Lord | |||
| Tune: JENNY VAN TSEGG | |||
Tekst
Ontstaan en verspreiding
In 2007 bestond de Christian Reformed Church in North-America – de kerk heeft Nederlandse wortels – 150 jaar. Om dit te vieren werd een liederenwedstrijd gehouden, waarvoor predikant en musicus Greg Scheer een drieluik van liederen inzond, aan de hand van de drie psalmen die de viering zouden markeren. Het betrof het lied ‘One Generation’ bij Psalm 145, dat een eervolle vermelding ontving, ‘Deeper than the Sea’ bij Psalm 36 en ‘People of the Lord’ bij Psalm 78. Het laatste lied bleef wat onopgemerkt, volgens Scheer vanwege de wellicht niet meteen aantrekkelijke 7/8 maat waarin het lied was geschreven.
Voor het Calvijnjaar 2009 besloot hij zijn kansen opnieuw te beproeven toen de Schweizerische Evangelische Kirchenbund opnieuw een wedstrijd uitschreef, voor een psalmlied ‘in Geneefse stijl’, ‘with a connection to Calvin’s worship practice that could be sung by modern reformed churches all over the world’. Scheer stuurde zijn lied naar Psalm 78 opnieuw in, ditmaal voorzien van een uitgeschreven pianobegeleiding, en tot zijn eigen verrassing werd hij tot winnaar uitgeroepen. Daarop ging het lied de wereld over en werd het voorzien van verschillende vertalingen, waaronder de in het Liedboek opgenomen vertaling van Gert Landman en Tjitte Wever, gemaakt in opdracht van de werkgroep eredienst van de Protestantse Kerk in Nederland. Op de website van Greg Scheer staat nog een eerdere Nederlandse vertaling van de hand van Louis Godschalk (https://gregscheer.com).
Vorm en inhoud
Scheer maakte een lied van vier strofen, bij Psalm 78,1-7, waarin het belang van het gedenken van generatie op generatie wordt aangeduid. Daarna volgen in Psalm 78, de een na langste psalm in de Bijbel, de verhalen van Gods trouw en de ontrouw van zijn volk door de eeuwen heen, om uiteindelijk toch weer bij Gods trouw terug te keren: de uittocht uit Egypte, de tocht door de woestijn, de intocht in Kanaän, de tijd van de Richteren tot aan koning David. De vertalers voegden nog een vijfde strofe aan het lied toe, geschreven bij de slotverzen van de psalm (78,70-72), om het belang van het kennen van de geschiedenis voor de ‘opstandige mens’ te onderstrepen, met het oog op de door God gegeven koning, die een herder is.
Tjitte Wever schrijft over de reden waarom juist dit lied de ‘Calvin09-contest’ won: ‘omdat juist bij Calvijn gedenken en doorgeven, het leren van de soms ook harde les van de geschiedenis, belangrijk zijn voor de toekomst van het geloof. De gereformeerde verbondsleer legt de nadruk op het doorgeven van Gods Woord van generatie op generatie. Om te blijven bij God en zijn trouw, niet weer zoals vroeger te ontsporen, maar de weg te vinden achter de (goede) herder aan’ (mail aan de compendiumredactie 18-11-2014).
Hier volgen de vier oorspronkelijke strofen van Greg Scheer:
1 People of the Lord
listen to my voice
Hear the ancient words
Once again rejoice
Chorus
What we have heard what we have known
Let our tongues tell our sons and daughters
The wonders of our living God
That they may join us in the chorus
2 Tell of God’s great deeds
Teach His loving law
That faith's precious seed
in each heart may grow
3 Tell the news till each
generation knows
They in turn will teach
those yet to be born
4 May we trust in God
rest in His strong hand
Live in His strong love
follow His commands
Allereerst valt de structuur van coupletten met een refrein op, die het mogelijk maakt meteen zingenderwijs op de oproep tot gedenken te reageren. Scheer zag de aanleiding hiertoe al in de openingsverzen van de onberijmde psalmtekst, waar de oproep ‘Luister, mijn volk, naar wat ik leer’ in Psalm 78,3-4 meteen wordt beantwoord: ‘Wij hebben het gehoord, wij weten het, onze ouders hebben het ons verteld (…).’ Echter, ook de muzikale vorm van de coupletten geeft al de mogelijkheid om het gehoorde te herhalen: iedere regel van de coupletten kan worden voorzien van een echo, zodat de tekstregels meteen weerklank vinden, zo dicht mogelijk op elkaar.
De Nederlandse vertaling volgt de tekst van Scheer op de voet. In de vierde strofe gaat de vertaling echter haar eigen weg: in plaats van de gebedstekst bij Scheer, blijven de vertalers oproepen, wat besloten wordt in het toegevoegde vijfde vers. Verder valt op dat de vertalers iets van het rijmschema zijn afgeweken: Scheer heeft in elke regel als rijmschema a-b-a-b, in de vertaling is dat a-b-c-b geworden. Fraai gevonden is daarbij de verbinding tussen ‘her’ en ‘ver’ in de derde strofe.
Melodie
Greg Scheer heeft zijn liedbewerking in een vrij ongebruikelijk metrum geschreven: 5-5-5-5/8-9-8-9. Dit metrum zou vrij eenvoudig in een 6/8-maat kunnen worden geperst, maar Scheer koos voor een consequente 7/8-maat. Wie beide methodes probeert, merkt gelijk wat de kracht van de 7/8-maat is: het is opwekkend en dansant, een hink-stap-sprong. Pas toen Scheer, naar Engels gebruik, zocht naar een naam voor de tune die hij had gecomponeerd, wees iemand hem op het grappige gegeven dat hij nu juist bij Psalm 78 een melodie in 7/8 maat had geschreven. Naar Jenny van Tschegg, die hem daarop wees, is de tune genoemd.
De melodie is eenvoudig van opbouw: het couplet heeft een duidelijke a-a’-a-a’’ structuur: de eerste en derde regel zijn gelijk, de tweede en vierde rijmen op elkaar als vraag en antwoord. Het refrein heeft een a-b-a-c structuur, met dezelfde werking als het couplet. Het lied staat in F-groot. In het couplet wijkt de tweede regel uit naar a-klein, de vierde regel antwoordt in F. In het refrein wijkt de tweede regel via een tussendominant uit naar g en C, de laatste regel antwoordt via g en C terug naar F. Melodisch gezien kenmerkt het couplet zich in de eerste en derde regel door de stijgende kwart, de tweede en vierde regel door een stijgende sext. Deze sext komt in omgekeerde richting terug in de eerste en derde regel van het refrein (c”-e’), in de context van een a-klein akkoord, wat misschien niet bij iedere zanger als vanzelfsprekend voelt.
De echo’s in het couplet, behulpzaam in de ritmische voortgang van het geheel, zijn in de koorbundel van het Liedboek helemaal uitgeschreven. De coupletten zouden eenstemmig gezongen moeten worden, de refreinen zijn, ook op Scheers originele leadsheet, in een vierstemmige zetting genoteerd. Die is eveneens te vinden in de koorbundel bij het Liedboek, net als de originele begeleiding. Op de website van Scheer staat ook nog een, iets vereenvoudigde, orgelbegeleiding genoteerd. De leadsheet biedt tevens gitaarakkoorden én er is een versie voor blaaskwintet. Klik hier.
Greg Scheer schrijft tot slot over zijn melodie:
‘Hoewel een lied in 7/8 maat een beetje esoterisch lijkt, is het eigenlijk heel makkelijk om te zingen. Het ritme blijft constant en de echo kan gebruikt worden als een manier om het lied snel te leren. Het lied kan heel effectief a capella worden gezongen, begeleid door lichte percussie (hand drum, tamboerijn, triangel) of met begeleiding van een toetsinstrument. (…) Your church can get in on the fun, too!’
Liturgische bruikbaarheid
Het lied vindt uiteraard een weg als lied naar Psalm 78. Het kan gezongen worden bij de verhalen van de bevrijding uit de slavernij: de uittocht uit Egypte en de doortocht door de woestijn. Naar de oorspronkelijke functie leent het zich uiteraard ook voor specifieke kerkelijke gedachtenissen, zoals bijvoorbeeld Hervormingsdag, maar ook rond meer ‘nationale’ gedenkdagen zoals Bevrijdingsdag zou dit lied een plaats kunnen krijgen. De vertalers tekenen, met Baäl Sjem Tov aan: ‘Vergetelheid leidt tot ballingschap, maar gedenken is het begin van de verlossing.’ Daarom past het lied bijvoorbeeld ook bij doopdiensten: gelovigen gedenken hun doop én doopouders en gemeente worden opgeroepen de boodschap aan de volgende generatie door te geven.
Auteur: Cees-Willem van Vliet
Links
Klik hier voor een eigen toelichting bij dit lied van Greg Scheer (geraadpleegd 19-03-2020).
Media
Klik hier voor een audio-weergave: het lied gezongen door Greg Scheer in het Engels.