| Het ordinarium in het Liedboek Iona als bron van liederen | ||
| Tune: BRIDGET | ||
Tekst
Het Kyrie is een onderdeel van het ordinarium, de vaste gezangen van de liturgie. Zie voor meer achtergrondinformatie het overzichtsartikel Het ordinarium in het Liedboek.
Voor meer achtergrond over de liederen uit Iona, zie het overzichtsartikel ‘Iona als bron van liederen’.
Melodie
Herkomst en verspreiding
Dit Kyrie is afkomstig uit het repertoire van de internationale oecumenische Iona Community. Zie voor meer informatie het overzichtsartikel ‘Iona als bron van liederen’.
John L. Bell is lid van de Iona Community en van grote invloed op het liedgoed dat daar werd ontwikkeld. Hij schreef vele korte zangvormen, dikwijls gebaseerd op voor- en nazang, waarbij de gemeenschap vaak uit het hoofd respondeert.
De Iona Community publiceerde dit Kyrie in There is one among us. Shorter songs for worship (Glasgow 1998, blz. 40-41). De Nederlandse Iona Groep nam het over in Opstaan! Meer liederen uit Iona, Glasgow & de rest van de wereld (Kampen 2008, nr. 39). Na opname in het Liedboek kreeg het ook een plaats in Zangen van zoeken en zien (2015, nr. 239). De tune-name van dit Kyrie is BRIDGET. Bridget van Kildare (453-523) is een van de patroonheiligen van Ierland.
Analyse
De melodie van John L. Bell is opgebouwd als voor- en nazangmodel: het motief dat de voorzanger zingt wordt ongewijzigd door allen herhaald. De eenvoudige melodie in d-klein heeft in het eerste ‘Kyrie eleison’ de ambitus van een kwint: de tonica (d’) en de dominant (a’) zijn de hoofdnoten. In het ‘Christe eleison’ ligt het motief hoger tussen a’ en c” met de g’ als wisselnoot. Het tweede ‘Kyrie eleison’ (derde regel) begint met dezelfde noten als het eerste, maar sluit anders af. De laatste noot van groep I (de voorzanger[s]) en de eerste groep II vallen samen. De praktijk leert dat dit vanzelf gaat. De slotnoot van groep I heeft de lengte van een hele noot en blijft niet klinken tijdens de laatste twee maten van groep II!
Uitvoering
Dit Kyrie kan onbegeleid worden gezongen of met begeleiding. Een a capella-uitvoering kan ook meerstemmig ondersteund worden met liggende akkoorden. Zie de koor- en begeleidingsuitgave bij het Liedboek. De zetting is in de opnamen op deze site te horen. De audio-opname biedt een a capella-uitvoering; in de video wordt de begeleiding aangevuld met piano.
Auteur: Pieter Endedijk
Media
Uitvoerenden: Koren van de Protestantse Gemeente te Houten o.l.v. Anja van Velzen
Video: Wild Goose Worship Group o.l.v. John L. Bell (melodie vanaf 0:30)