Silence, my soul | |||
| Iona als bron van liederen | |||
Tekst
Herkomst en verspreiding
Dit lied van John L. Bell is verschenen in Liederen & gebeden uit Iona & Glasgow (2003, nr. 4), onder de titel ‘Silence my soul’ en is vertaald door Andries Govaart. In overleg met de dichter zijn in de vaste beginregel van alle strofen en in de slotregel van strofe 4 enkele aanpassingen gedaan, waardoor de tekst wat beter loopt op de melodie.
Voor meer achtergrond over de liederen uit Iona, zie het overzichtsartikel ‘Iona als bron van liederen’.
Inhoud
Elke strofe begint met ‘Rust nu mijn ziel’. Dat doet denken aan de Psalm 42,6.12 en 43,5, waarin de dichter zichzelf telkens toespreekt: ‘Wat ben je bedroefd, mijn ziel, en onrustig in mij. Vestig je hoop op God’. Of Psalm 62,6: ‘Zoek rust, mijn ziel, bij God alleen’. Of Psalm 116,7: ‘Kom weer tot rust, mijn ziel’. In dit lied wordt een onrustige geest toegesproken, die de stem van God bijna niet kan horen, omdat zoveel andere stemmen zich opdringen. In de Keltische vroomheid is de aanwezigheid van God een belangrijk thema, maar ook die van kwade machten, in je leven of in je gedachten. En dat die je in Gods kracht de baas kunt worden.
Strofe 1
‘Rust nu mijn ziel. Laat ze maar roepen… .’ In het Engels luidt de oproep: ‘Resist the voices / that clamor for the place you owe to God’. In de vertaling geen ‘stemmen’ in je hoofd, maar wel roepen ‘ze’ van alles en dringen zich binnen in de ruimte voor God.
Smart uit zich in een klacht, vreugde in zingen, zegt regel 3; maar lukt dat in de chaos? Een herscheppend woord is dan nodig.
Strofe 2
Gewaarschuwd wordt voor ‘te vroege vrede’, waar de ziel onrustig naar zoekt. Geef je liever aan God. Opnieuw horen we de psalmen 42-43 (‘vestig je hoop op God’) en 62 (‘zoek rust bij God alleen’). Ander voedsel zal je niet verzadigen, je dorst niet lessen.
Strofe 3
De onrustige geest wordt in het Engels geschetst als gevangen in het lichaam (‘Locked in this body’). De vertaler werkt dit uit als: ‘Dit is jouw lichaam, / jouw lastig lichaam. Hoe word je weer heel?’ Doordat soms de hemel even de aarde raakt; hopelijk zie je dat.
Strofe 4
Het slotcouplet biedt de troost van een God die je bergt en bemint. Het lied eindigt met de bijbelse oproep: vrees niet. Hier gezegd door Degene die zelf weet wat pijn is en leed – de aangevochten mens deelt in Christus.
In het Engels is dat ook Christus die door de duivel werd verzocht; in combinatie met de stemmen in je hoofd (strofe 1) geeft de Engelse tekst een iets meer psychiatrisch beeld van de onrustige ziel dan de vertaling, waardoor die wellicht breder herkenbaar en bruikbaar is.
Melodie
Een vierregelig lied in g-klein, 6/4 maat. In de eerste drie regels een driedelig ritme, de zes noten zijn verdeeld in twee groepen van drie kwartnoten. In de voorlaatste maat zien we een hemiool (drie groepen van twee tellen); de halve noten geven extra nadruk op de tekst aan het eind van elke strofe.
Na vier keer de onderkwart d’ (wat ‘Rust nu mijn ziel’ iets kalmerends geeft) gaat de melodie naar g’-a’ en weer terug naar d’. Regel 2 begint met dezelfde kwartsprong, dan iets hoger (naar bes’) en opnieuw terug naar d’, als halfslot.
De tweede helft zet in op de a’ (vier keer, zoals met de d’ in regel 1), gevolgd door een lijn naar d” en terug naar a’. De slotregel gaat omlaag van g’ naar d’, vanwaar overgegaan wordt naar de ritmisch afwijkende voorlaatste maat. De enige sextsprong (d’-bes’) in de verder vloeiende melodielijn, gecombineerd met de halve noten op bes’-a’-g’, laat de klemtoon achtereenvolgens vallen op ‘(her-)schep-pend woord’ (1), ‘toch kwelt dorst’ (2), ‘ziet en weet’ (3) en ‘roept: vrees niet’.
De toelichting achterin Liederen & gebeden uit Iona & Glasgow beveelt vierstemmige uitvoering van dit lied aan (de koorzetting van John Bell is opgenomen in de kooruitgave bij het Liedboek).
Liturgische bruikbaarheid
Het lied staat in de rubriek ‘Geloven’, waarin onder meer liederen over aanvechting staan. In een kerkdienst met dit thema kan dit lied passen. Of als de schriftlezing gaat over Jezus’ verzoeking in de woestijn of over de genezing van een bezeten iemand. Maar dat er om ons heen of in ons van alles geroepen wordt, geldt niet alleen voor psychiatrische patiënten. Aanvechting, onrust, of in beslag genomen worden door zoveel dingen dat er geen ruimte meer is om open te staan voor God – het kan in een preek aan de orde komen; wellicht nog eerder in een pastoraal gesprek. Of aan een ziekbed (Liedboek blz. 1607 noemt dit lied in de subrubriek ‘Ziekte’ en op blz. 1608 noemt het onder ‘Vertrouwen’). In de laatste voorbeelden maakt dit lied waar, wat de ondertitel van dit Liedboek zegt: Zingen en bidden in huis en kerk.
Auteur: Gert Landman