Ruhet von der Tages Müh | |||
| Canon Getijden | |||
Tekst
Oorsprong en verspreiding
Deze canon is afkomstig uit het Evangelisches Gesangbuch (1993/96, nr. 492), maar komt ook in andere Duitstalige liedbundels voor, zoals het Evangelisch-reformiertes Gesangbuch (1998. nr. 614).
Inhoud
Tekst en melodie werden in 1931 geschreven door Martin Hesekiel (1912-2003) voor een zangweek in zijn woonplaats Bromberg (het huidige Bydgoszcz in Polen). De tekst is een eenvoudig avondgebed en luidt in het Duits:
Ruhet von des Tages Müh,
Nacht will es nun werden.
Laßt die Sorg bis morgen früh!
Gott bewacht die Erden.
In deze tekst hebben woorden milde en lange klinkers (‘oe’, ‘uu’, ‘aa’) die fraai in elkaar overlopen. Met een dergelijke klinkervolgorde kan een mooie legato melodie ontstaan. De woorden bestaan uitsluitend uit één of twee lettergrepen en dat heeft Andries Govaart behouden in de vertaling die hij in opdracht van de liedboekredactie maakte. Alleen het laatste woord is hierop een uitzondering.
Melodie
De melodie verloopt in een rustige 4/4-maat in hoofdzakelijk kwartnoten met aan het eind van elke regel een halve noot. Vanaf het begin daalt de melodie binnen de octaafruimte van b-klein, met alleen op de tweede noot een uitstapje naar de terts (d”). Zo beeldt de melodie de tekst uit: iemand legt zich te ruste. Elke regel eindigt op een toon van de drieklank van de toonsoort b-klein: de eerste regel eindigt op het octaaf van de grondtoon (b’), de tweede op de kwint (fis’), de derde op de terts (d’) en de laatste regel op de grondtoon (b). Elke volgende regel begint op de toon waarmee de vorige regel eindigde. Eenvoudige middelen om een canon voor gemeenteleden goed zingbaar te maken.
Het fundament van deze canon is een eenvoudige, maar fraaie akkoordvolgorde die ook vaak de basis is voor chaconnes en passacaglia’s in de barok (zie de akkoordsymbolen boven de eerste regel). Hoewel de canon zeker onbegeleid gezongen kan worden, is de vierstemmigheid daarbij wel noodzakelijk en als deze (nog) niet volledig is, is het aan te bevelen de harmonieën met een begeleidingsinstrument op te vullen, ook om ongewenste akkoordliggingen te voorkomen.
Zie voor een algemene toelichting het overzichtsartikel De canon.
Auteur: Pieter Endedijk
Media
Uitvoerenden: Apeldoorns Kerkmuziekensemble o.l.v. Thea Endedijk-Griffioen; Pieter Endedijk, orgel