Gloria a Dios | |||
| Het ordinarium in het Liedboek Iona als bron van liederen | |||
| trad. | |||
| Peru | |||
Tekst
Herkomst en verspreiding
Dit Gloria is afkomstig uit Peru en een goed voorbeeld van de opname van wereldmuziek in de westerse liturgie. Internationaal is het heel bekend geworden en werd de Spaanse tekst in verschillende talen vertaald. In Nederland kreeg het lied bekendheid door opname in Hoop van alle volken. Zingen met partnerkerken (1998, nr. 15), een uitgave van de werelddiaconale organisaties van de protestantse kerken. Hierin was naast de Spaanse tekst een Nederlandse vertaling van Alex van Ligten (*1947) te vinden. In Liederen & gebeden uit Iona & Glasgow van de Nederlandse Ionagroep (2003, nr. 15) werd het lied alleen in het Engels opgenomen. In de meertalige oecumenische bundel Colours of Grace (2006, nr. 54) is naast de Spaanse ook een Duitse, Engelse en Franse tekst te vinden.
De liedboekredactie wilde graag de Spaanse en een Nederlandse tekst opnemen, maar was niet tevreden over de vertaling in Hoop van alle volken. Verschillende pogingen van redactieleden kwamen op tafel. De tekstversie van Christiaan Winter werd gekozen.
Inhoud
De oorspronkele tekst is de aanhef van het Gloria. Het Gloria is een onderdeel van het ordinarium, de vaste gezangen van de liturgie. Zie voor meer achtergrondinformatie het overzichtsartikel Het ordinarium in het Liedboek.
De tekst zet in met het begin van het Gloria uit de Latijnse liturgie: ‘Gloria in excelsis Deo’ (‘Gloria a Dios, en los cielos!’). Het vervolg is een vrije tekst.
Het woord ‘Dios’ wordt als één lettergreep uitgesproken: ‘Djos’.
Melodie
Dit lied is een fraai voorbeeld van call and responce, een muziekvorm die veel voorkomt in wereldmuziek. Tot slaaf gemaakte Afrikanen introduceerden deze vorm in de Afro-Amerikaanse muziek. In Peru vermengden de Afrikaanse muziekstijlen zich met de inheemse muziek van dat land, waaruit de huachihualo ontstond, een Afro-Peruaanse call-and-response-vorm.
De voor- en nazang kon bestaan uit herhalingen of vraag en antwoord.
Het eerste deel van Liedboek 309a is een wisselwerking tussen voorzanger en allen: de voorzanger zingt een regel voor, iedereen zingt deze regel na. De melodie wordt gekenmerkt door syncopes.
Vanaf ‘Alleluya, Amen! / Alleluja, amen!’ wordt meerstemmigheid opgebouwd: de zanggroep wordt in drieën verdeeld, waarbij het van belang is dat men elkaar goed kan blijven horen. De cantor zingt het motief voor (d’-d’-d’-d’-c’-d’) en dat wordt door de eerste groep herhaald en deze blijven het motief doorzingen. Dan zingt de cantor hetzelfde motief een terts hoger en de tweede groep zingt dat na en blijft dit motief zingen. Ten slotte zingt de cantor het motief een kwint hoger en de derde groep zingt dat motief na en herhaalt dat enkele keren. Zo ontstaan driestemmige parallelle akkoorden.
Eventueel kan het gehele lied herhaald worden, de laatste keer kunnen de laatste vier maten extra herhaald worden met een crescendo.
De vorm van voor- en nazang biedt de mogelijkheid om het lied uit het hoofd – dus zonder boek in de hand – te zingen. Dan zijn de handen vrij om ritmes te klappen. Ook andere ritme-instrumenten kunnen worden ingezet. Suggesties staan onder het lied genoteerd. Er wordt geen orgel- of pianobegeleiding gebruikt.
Auteur: Pieter Endedijk
Media
Uitvoerenden: Projectkoor OAZE o.l.v. Wim Ruessink; leerlingen van de Koningin Wilhelminaschool Winterswijk o.l.v. Anne-Mieke Tijselink; Gerben Kruisselbrink, solozang
In het geluidsvoorbeeld is een andere tekst te horen:
Ere zij God in de hoogste hemel.
God zij de glorie voor immer.
Halleluja. Amen.
(tekst: Alex van Ligten; bron: Hoop van alle volken 1998, nr. 15)